Το επάγγελμα του σφουγγαρά έχει ως αντικείμενο την αλιεία και την επεξεργασία σφουγγαριών, καθώς και την πώληση τους στην αγορά. Ο σφουγγαράς ασχολείται είτε με τον εντοπισμό και τη συλλογή σφουγγαριών στο βυθό της θάλασσας, είτε με το χειρισμό των βοηθητικών μηχανημάτων από την επιφάνεια του σκάφους για παροχή βοήθειας στους σφουγγαράδες-δύτες.

Οι δραστηριότητες του σφουγγαρά περιλαμβάνουν την κατάδυση και παραμονή 3-4 ώρες σε βάθος ως 18 μέτρα για τη συλλογή σφουγγαριών, σπανιότερα την κατάδυση σε βάθος μεταξύ 50-60 μέτρων και παραμονή 15 λεπτών για συλλογή σφουγγαριών, την ανάδυση σε αργούς ρυθμούς για να επιτευχθεί αποσυμπίεση, την ταξινόμηση των σφουγγαριών και την αρχική επεξεργασία τους πάνω στο σκάφος.

Τα απαραίτητα εργαλεία και οι ειδικοί εξοπλισμοί που απαιτούνται για την άσκηση του επαγγέλματος είναι μηχανοκίνητο σκάφος, συνήθως καΐκι, καταδυτική στολή, μάσκα, σχοινιά, βαρούλκα, ραντάρ, ηχοβολιστικό, φτερά, βαρίδια, λάστιχο, μαρκούτσι, μηχάνημα παραγωγής και παροχής αέρα και ξύστρα για το ξερίζωμα των σφουγγαριών.